Članak
mar 26
Nazad

SLUŽBENOST UPOTREBE (USUS) U RIMSKOM I SRPSKOM PRAVU

Vukašin Stanojlović

10.51204/Anali_PFBU_23105A
SAŽETAK /

Pravo upotrebe je lična službenost, koja titulara prava ovlašćuje da stvar koristi u granicama svojih potreba. Shodno klasifikaciji nastaloj u rimskom pravu, ubraja se u servitutes personarum, zajedno sa pravom plodouživanja, besplatnog stanovanja i korišćenja rada tuđeg roba ili životinje. Uobličen u postklasičnom rimskom pravu, uz neznatne izmene, institut je preuzelo srpsko srednjovekovno, a sredinom XIX veka i moderno pravo donošenjem Građanskog zakonika za Knjaževstvo Srpsko. Servitut poznaje i pozitivno pravo Republike Srbije. Uprkos tome, dileme koje se tiču obima vršenja prava – da li uzuar stiče pravo na plodove i da li je vlastan pravo ustupiti drugom, zadavale su glavobolje i rimskim jurisprudentima i današnjim pravnicima. Na to da ukažemo na problematiku instituta i ponudimo pragmatična rešenja, naveo nas je Odgovor Privrednog apelacionog suda na pitanje nižestepenih sudova o pomenutim kontroverzama.

ČLANAK JE RASPOLOŽIV NA /
Ćirilici   Latinici  
REFERENCE /
  1. Aranđelović, D. 1922. Austrijski građanski zakonik (prevod). Beograd.
  2. Buckland, W. W. 1921. A Text-Book of Roman Law from Augustus to Justinian. Cambridge.
  3. Du Plessis, P. J. 2020. Borkowski’s Textbook on Roman Law. Oxford. https://doi.org/10.1093/he/9780198848011.001.0001
  4. Gaius. 2009. Institutiones (prevod O. Stanojević). Beograd.
  5. Girard, P. Fr. 1918. Manuel élémentaire de droit romain. Paris.
  6. Gams, A. 1996. Značaj Srpskog građanskog zakonika za Srbiju u XIX veku. Sto pedeset godina od donošenja srpskog građanskog zakonika (1844–1994), ur. M. Jovičić. Beograd.
  7. Horvat, M. 1980. Rimsko pravo. Zagreb.
  8. Iustinianus. Digesta.
  9. Iustinianus. Institutiones.
  10. Kaser, M. 1984. Roman private law (translated by R. Dannenbring). Pretoria.
  11. Katančević, A. 2017. Načini sticanja svojine u rimskom pravu. Beograd.
  12. Knežić Popović, D. 1996. Udeo izvornog rimskog prava u srpskom građanskom zakoniku. Sto pedeset godina od donošenja srpskog građanskog zakonika (1844–1994), ur. M. Jovičić. Beograd.
  13. Lazić, M. 2000. Lične službenosti: ususfructus, usus, habitatio. Niš.
  14. Lilić, S. 2000. Sudske odluke i stvaranje prava (sa posebnim osvrtom na stvaranje upravnog prava Evropske unije). Stvaranje prava. Treći skup Jugoslovenskog udruženja za teoriju, filozofiju i sociologiju prava, Miločer 24–25. septembar 1999, ur. S. Taboroši. Beograd.
  15. Milošević, M. 2016. Rimsko pravo. Beograd.
  16. Mousourakis, G. 2012. Fundamentals of Roman Private Law. Berlin – Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-29311-5
  17. Novaković, S. 1986. Vaskrs države srpske i druge studije. Srednjovekovna Srbija i rimsko pravo. Beograd.
  18. Ourliac, P., Jehan de Malafosse. 1961. Histoire du Droit privé. Paris.
  19. Pravna enciklopedija 2. 1985. Beograd: Savremena administracija.
  20. Polojac, M., Andreja Katančević. 2015. Praktikum za rimsko pravo (I). Beograd.
  21. Ransiman, S. 2020. Vizantijska civilizacija. Beograd.
  22. Rašović, Z. 2005. Stvarno pravo. Beograd.
  23. Solovjev, A. 1928. Zakonodavstvo Stefana Dušana cara Srba i Grka. Skoplje.
  24. Stanković, E., Srđan Vladetić. 79/2018. Univerzalnost pravila rimskog prava vezanih za institut službenosti. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Nišu LVII.
  25. Stanković, O., Miodrag Orlić. 2014. Stvarno pravo. Beograd.
  26. Stanojlović, V. 2021. Habitatio u rimskom i srpskom pravu. Master rad. Beograd.
  27. Stojanović, N. 1/2014. O nasleđivanju u Zakonopravilu Svetog Save. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Novom Sadu.
  28. Stojčević, D. 1985. Rimsko privatno pravo. Beograd.
  29. Taranovski, T. 1996. Istorija srpskog prava u nemanjićkoj državi. Beograd.
  30. Vodinelić, V. 1996. Sto pedeset godina kasnije: šta je još uvek živo u Srpskom građanskom zakoniku? Sto pedeset godina od donošenja srpskog građanskog zakonika (1844–1994), ur. M. Jovičić. Beograd.
  31. Šarkić, S. 2013. Službenosti u vizantijskom i srpskom srednjovekovnom pravu. Zbornik radova Vizantološkog instituta L.
  32. Watson, A. 1968. The Law of Property in the Later Roman Republic. Oxford.
  33. Živković, M. 2014. Uređenje ličnih službenosti u Srpskom građanskom zakoniku. Srpski građanski zakonik – 170 godina, ur. M. Polojac, Z. S. Mirković, M. Đurđević. Beograd.