Članak
sep 30
Nazad

KANCEL PARAGRAF VIDOVDANSKOG USTAVA

Marko Pavlović

10.5937/AnaliPFB1703028P
SAŽETAK /

Kancel paragraf je propis o zabrani zloupotrebe predikaonice. On se kao §130a nalazio u Krivičnom zakoniku Nemačke carevine od 1871. godine. Kancel paragraf je unet u Vidovdanski ustav kao stav 7 člana 12. Između njega i nemačkog uzora bilo je razlika na koje se ukazivalo u Odboru Ustavotvorne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. U Plenumu i Ustavnom odboru navedeni su brojni slučajevi zloupotrebe predikaonice. U jednom slučaju, sveštenik je izašao iz oltara „da prozbori s Gospodom“, a kad se vratio, rekao je vernicima: „Gospod vam preporučuje da birate ovoga!“ Poslanici Ustavotvorne skupštine su izneli brojne razloge za i protiv kancel paragrafa. Među razlozima protiv unošenja u Ustav ovog instituta navođeno je da je u propovedima nemoguće zaobići politička pitanja; da crkva ima svojevrsnu eksteritorijalnost i da sveštenici podležu sudu svoje organizacije; da bi kancel paragraf predstavljao osnov za uvođenje policije u crkvu. Glavni razlog za kancel paragraf bio je taj što su sveštenici imali status državnih činovnika sui generis. Bez kancel paragrafa, pojedinac koji bi bio napadnut sa predikaonice ostao bi nezaštićen i bez prava na odgovor. Najveća istorijska vrednost kancel paragrafa leži ne u iskustvu njegove primene, nego u njegovom stvaranju – u svestranoj raspravi u kojoj su izneti brojni stavovi za i protiv ove ustanove.

ČLANAK JE RASPOLOŽIV NA /
Ćirilici  
REFERENCE /
  • Avramovski, Ž., Britanci o Kraljevini Jugoslaviji, Godišnji izveštaji bri­tanskog poslanstva u Beogradu, 1921−1938, knj. II, Beograd–Zagreb 1986.
  • Čubinski, M., Naučni i praktični komentar krivičnog zakonika Kraljevine Jugoslavije od 27. januara 1929. god, Beograd 1930.
  • Jovanović, S., Ustavno pravo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Beograd 1924.
  • Kalyvas, S., The Rise of Christian Democracy in Europe, London 1996.
  • Kamberović, H., Mehmed Spaho 1883−1939, Politička biografija, Sara­jevo 2009.
  • Kostić, M. L., Komentar Ustava Kraljevine Jugoslavije od 3 septembra 1931 (jugoslovensko ustavno pravo), Beograd 1934.
  • Materɪalы dlя peresmotra našego ugolovnago zakonodatelьstva, S-Peterburgь, 1880.
  • Novak, V., Magnum Crimen, Zagreb – Beograd 1986.
  • Pavlović, M., Jugoslovenska država i pravo 1914−1941, Kragujevac 2000.
  • Pavlović, M., Srpska pravna istorija, Kragujevac 2005.
  • „Pred izbore“, Politika, 7. novembar 1920.
  • Purivatra, A., Jugoslovenska muslimanska organizacija u političkom životu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Sarajevo 1974.
  • Rad Ustavnog odbora Ustavotvorne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Beograd 1921.
  • Stenografske beleške Ustavotvorne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Beograd 1921.
  • The Cambridge History of Christianity: World Christianities c. 1815 – c. 1914, Vol. 8, Cambridge 2006.