DA LI SU SASI IMALI PRIVILEGIJE U MEŠOVITIM SPOROVIMA U SREDNJOVEKOVNOJ SRBIJI?

Prema svedočenjima savremenika, srednjovekovni srpski kraljevi duguju svoje bogatstvo i moć brojnim rudnicima metala koji su postojali u njihovoj državi. Vađenje rude metala u Srbiji se vezuje za dolazak Sasa, rudara nemačkog porekla. Sasi su u srednjovekovnoj Evropi bili narod rudarskih stručnjaka, koji je radio u rudnicima daleko van svoje postojbine Saksonije. Oni su se tom unosnom privrednom delatnošću bavili i u Češkoj, Ugarskoj (u današnjoj Slovačkoj i u Erdelju), Bosni, ali i u Srbiji. Njihov dolazak se tradicionalno vezuje za vladavinu kralja Stefana Uroša I (1234–1276).

Iako nisu sačuvani izvori koji bi to direktno potvrdili, smatra se da su rimokatolicima Sasima prilikom dolaska u pravoslavnu Srbiju morale biti date određene privilegije, kao što su samouprava, sloboda veroispovedanja, rudarske koncesije. Među tim privilegijama se često navode i sudske, a posebno pravo Sasa na mešoviti sud ili mešovitu porotu u sporu sa pripadnicima druge etničke skupine.

Rad pokušava da preispita ovu poslednju tezu kroz istorijski metod i jezičko, sistemsko i istorijsko tumačenje izvora, pre svih povelja srpskih kraljeva izdatih Dubrovniku, Dušanovog zakonika i Zakonika o rudnicima despota Stefana Lazarevića.